Η ίδρυση και η εξέλιξη των «Δήμων» της Ευρυτανίας (1834-1912)

   Στις 10/ 22 Ιανουαρίου 1834, δημοσιεύτηκε Ο «Νόμος περί συστάσεως των Δήμων» που όριζε:

   Άρθρον 1. Όλον το Βασίλειον της Ελλάδος θέλει διαιρεθή εις Δήμους.

   Άρθρον 2. Τα όρια των Δήμων και περιοχών θέλουν τεθή, λαμβανομένης επιμελώς υπ’ όψιν της φυσικής τοποθεσίας, και όπου είναι δυνατόν, κατά τα υπάρχοντα μόνιμα σήματα, δηλαδή τας ράχεις των βουνών, τας φαράγγας, τα νερά και τα τοιαύτα. Τα όρια θέλουν σημειωθή δι’ οροθετικών λίθων.

   Άρθρον 3. Έκαστος υπήκοος του Κράτους πρέπει να ήναι αυτός και η οικογένειά του μέλος Δήμου τινός.

   Άρθρον 4. Παν χωρίον έχον τουλάχιστον 300 κατοίκους δύναται να σχηματίση ίδιον Δήμον με ιδίαν Δημοτικήν Αρχήν. Μικρότερα χωρία, σποράδην κείμεναι οικίαι, μύλοι και άλλαι οικοδομαί, πρέπει να ενωθούν εις Δήμον ή μετ’ αλλήλων, ή με πλησίον τι κείμενον μεγαλήτερον χωρίον.

   Άρθρον 7. Οι Δήμοι διαιρούνται κατά την πληθύν των κατοίκων εις τρείς τάξεις: α’ τάξις. Δήμοι με δέκα τουλάχιστον χιλιάδας κατοίκων. β’ τάξις. Δήμοι με δύο τουλάχιστον χιλιάδας κατοίκων. γ’ τάξις. Δήμοι με ολιγωτέρας των δύο χιλιάδων. Ο σχηματισμός και η διαίρεσις των Δήμων διατάττεται παρά του Βασιλέως…

   Η ευθύνη για τη σύσταση των Δήμων ανατέθηκε στους Επάρχους, αφού προηγουμένως τους δόθηκαν και οι απαραίτητες οδηγίες που θα διευκόλυναν το έργο τους.   Στην Επαρχία Καλλιδρόμης οριοθετήθηκαν δεκατρείς Δήμοι:  Δήμος Οιχαλίων, Δήμος Πολιτοχωρίων,  Δήμος Ευρυτάνων, Δήμος Αμπλιανιτών, Δήμος Πετραίων, Δήμος Αρακυνθίων, Δήμος Παρακαμπυλίων,  Δήμος Αγιοβλασιτών, Δήμος  Αγραίων, Δήμος  Κυφαίων, Δήμος  Κτημενίων,  Δήμος Αλλοπίων  και  Δήμος Απεραντίων. Όμως, για πολλούς και κυριότερα οικονομικούς λόγους οι Δήμοι της Επαρχίας Καλλιδρόμης δεν λειτούργησαν.

   Στις 21 Ιουνίου 1836, δημοσιεύτηκε το Β.Δ. «Περί διοικητικού οργανισμού» Διάταγμα «Περί διοικητικού οργανισμού.»

ΟΘΩΝ. ΕΛΕΩ ΘΕΟΥ ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.

   Διά να κατασταθούν αι υποθέσεις απλούστεραι, διά να κινήται η διοικητική μηχανή με πλειοτέραν ταχύτητα, και διά να ελαττωθούν τα δημόσια έξοδα, μετά την γνωμοδότησιν του Συμβουλίου της Επικρατείας, απεφασίσαμεν και διατάττομεν τα εξής:

   Άρθρον 2. Χάριν της εσωτερικής διοικήσεως θέλουν διορισθή εις όλα τα μέρη του Βασιλείου Μας 30 Διοικηταί, και υπό τας διαταγάς πολλών εξ αυτών, όπου ήθελε το καλέσει η χρεία, θέλουν διορισθή υποδιοικηταί.

   Άρθρον 7. Αι εις το άρθρον 2 αναφερόμεναι 30 διοικήσεις προσδιορίζονται ως ακολούθως:

   1. Διοίκησις Αργολίδος, περιέχουσα…

   18.  Διοίκησις Ευρυτανίας, περιέχουσα την επαρχίαν Καλλιδρόμης, έδρα η Καλλιδρόμη.[1]

   Πέρασαν δύο χρόνια από την ώρα που δημοσιεύτηκε ο «Νόμος περί συστάσεως των Δήμων» και στην Επαρχία Καλλιδρόμης η οργάνωση και τελικά, η πλήρης λειτουργία των δήμων καθυστερούσε. Έτσι εκδόθηκε το Β.Δ. «Περί διοργανισμού των δήμων των διοικήσεων Ακαρνανίας και Ευρυτανίας», που διέτασσε την ολοκλήρωση της διοργάνωσης των δήμων και την άμεση εκλογή «Δημοτικών Αρχών.»

   Διάταγμα «Περί διοργανισμού των δήμων των διοικήσεων Ακαρνανίας και Ευρυτανίας»

   ΟΘΩΝ. ΕΛΕΩ ΘΕΟΥ ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.

   Επί τη από 7 Σεπτεμβρίου τ. ε. προτάσει της επί των εσωτερικών Γραμματείας, επιθυμούντες να ίδωμεν όσον ένεστι ταχύτερον διοργανισμένους τους δήμους των Διοικήσεων Ακαρνανίας και Ευρυτανίας, ακούσαντες και την γνώμην του συμβουλίου της Επικρατείας, απεφασίσαμεν και διατάττομεν ως εφεξής:

   Εκτός του Ειρηνοδίκου και των Ειρηνοδικιακών Παρέδρων, οίτινες κατά το άρθρο 1 του από 24 Απριλίου 1834 προσωρινού Νόμου περί εκλογής της Δημοτικής Αρχής, και κατά το από 8/24 Απριλίου τ.ε. Ημέτερον Διάταγμα, είναι επιφορτισμένοι να εκτελέσουν τα της δημαιρεσίας χρέη εις τους Δήμους Ακαρνανίας και Ευρυτανίας, θέλουν σταλή προσέτι εκεί και δύο Ειρηνοδίκαι ή Ειρηνοδικιακοί Πάρεδροι άλλων επαρχιών διά να συμπράξωσιν εις την ταχείαν αποπεράτωσιν της εκλογής των Δημοτικών αρχών.

   Η επί των εσωτερικών Γραμμ. συνεννοουμένη μετά της επί της Δικαιοσύνης, θέλει ενεργήσει όσον τάχιστα το παρόν Διάταγμα, το οποίον επί τη βάσει του άρθρ. 3 του από 23 Απριλίου (5 Μαΐου) τ.ε. Διατάγματος λαμβάνει ισχύν προσωρινού Νόμου.

   Ο ερχομός του Διοικητή και αυτό το Διάταγμα έδειξαν πως εξαιτίας του Επάρχου που δεν τόλμησε να αντιδράσει στο έντονα τοπικιστικό πνεύμα των κατοίκων της Επαρχίας και στις αρχηγικές βλέψεις των προκρίτων της, οριοθετήθηκαν δεκατρείς Δήμοι που δεν ήταν οικονομικά βιώσιμοι. Με εξαίρεση τον Δήμο Οιχαλίων και τον Δήμο Απεραντίων, όλοι οι άλλοι Δήμοι της Επαρχίας είχαν πληθυσμό μικρότερο των δύο χιλιάδων. Όμως αυτός ο πληθυσμός δεν ήταν σε θέση να καλύψει όλες τις οικονομικές ανάγκες του κάθε δήμου, (έργα υποδομής, Δημοτικό σχολείο,  δημοτικούς υπαλλήλους κ.α.) αφού δεν θα υπήρχε καμία κρατική ενίσχυση  και τα εκτός από τη φορολογία δημοτικά έσοδα ήταν ελάχιστα και προέρχονταν κυρίως από ενοικιάσεις μύλων και βοσκοτόπων. Έτσι η Γραμματεία Εσωτερικών με το  Β. Δ. «Περί συγχωνεύσεως των  δήμων της επαρχίας Καλλιδρόμης» (3–11–1836) προχώρησε σε συγχώνευση Δήμων.                            

              Όθων. Ελέω Θεού Βασιλεύς της Ελλάδος.

   Επί τη προτάσει της επί των Εσωτερικών Γραμματείας Θλελοντες να εκπληρώσωμεν τας εκφρασθείσας Ημών ευχάς των κατοίκων της επαρχίας Καλλιδρόμης περί συγχωνεύσεως των δήμων αυτών, και λαβόντες υπ’ όψιν το άρθρο 8 του περί δήμων νόμου, απεφασίσαμεν και διατάττομεν τα εφεξής:

Αρθρον 1. Οι δήμοι της επαρχίας Ευρυτανίας να συγχωνευθώσι, σχηματιζόμενοι ως εφεξής:

   α’.  Ο δήμος Οιχαλίων συγχωνεύται με τον δήμον Πολιτοχωρίων,  προσλαμβάνων εκ του δήμου Ευρυτάτων  τους οικισμούς  Σίγκρυλον  και Ανιάδα.

   β’.  Ο  δήμος  Ευρυτάνων συγχωνεύεται  με τους δήμους Αμπλιανιτών  και Πετραίων.

   γ’.  Οι δήμοι  Αρακυνθίων,  Παρακαμπυλίων  και Αγιοβλασιτών  διαιρούνται  εις δύο δήμους, σχηματιζόμενοι,  ο μεν από τους οικισμούς:  Πυρσόν,  Καστανιά, Ανδράνοβα,  Εσωχώρια, Βελωτά,  Σαρακίνη,  Διβότσινον, Κορύκιτσα,  Πτελέα, Αλέστια και Γαληνόν  υπό το όνομα  δήμος Αρακυνθίων, ο δε από τους οικισμούς  Άγιος  Βλάσιος, Αγία Τριάδα,  Χούνη,  Αράχωβαν,  Καστανούλαν, Τέροβα, και  Σαριάδα υπό το όνομα δήμος  Παρακαμπυλίων.

   δ’.  Οι δήμοι Αγραίων και  Κυφαίων, ενούνται εις ένα  υπό το όνομα δήμος Αγραίων.

   ε’.  Ο δήμος Απεραντίων, να μένη αναλλοίωτος κατά τον ενυπάρχοντα σχηματισμόν.

   στ’. Οι δήμοι  Κτημενίων  και Αλλοπίων, ενούνται  εις ένα υπό το όνομα δήμος  Κτημενίων.

   Αρθρον 2. Ακυρούται το από 18/30 Σεπτεμβρίου, ημέτρον διάταγμα, περί σχηματισμού του δήμου Καλλιδρόμης…

    Σύμφωνα με τον οριστικό κατάλογο που δημοσιεύτηκε στις 28 Δεκεμβρίου 1836, οι επτά Δήμοι που δημιουργήθηκαν  στην επαρχία Καλλιδρόμης περιελάμβαναν τους οικισμούς:

   1.  Δήμος Οιχαλίων ή Οιχαλίδος:[2] Καρπενήσι, Παπαρούσι, Καλεσμένου, Γόλιανη,  Φεδένια,  Ερκίστα, Λάστοβον,  Μηλώσελα,  Μηλιώτικα,  Λάσπη,   Μυρίσι,  Μιάρα,  Αγιος Ανδρέας,  Μιζήλον,  Κλαψί,  Μέγα Χωρίον,  Καρύτσα, Δερμάτι, Μικρό Χωρίον,  Νόστιμον,  Βουτύρου,  Κορισχάδες,  Γοριανάδες,  Στένωμα,  Σπαρτιάς,  Σίγκρελον, Ανιάδα.

   2.  Δήμος Κτημενίων:  Φουρνά,  Χόχλια,  Αραχοβίτσα,  Έλοβα,  Αγία Τριάς,  Βράχα, Κλειτούς, Δομιανοί,  Μούχα,  Βελοκομήτου, Καρύτσα,  Καροπλέσι, Σπινάσα, Μικρόν Χρύσον,  Πρεντσέσι.

   3.  Δήμος  Απεραντίων:  Γρανίτσα, Βελτσίστα, Χορίγκοβον, Νέον Αργύριον, Ραφτόπουλον,  Λιπιανά, Τοπόλιανα, Κόνιαβι, Βιλαώρα.

   4.  Δήμος  Αγραίων:  Κεράσοβον,  Άγραφα, Επαινιανά, Μοναστηράκι, Μηρύσι, Βραγκιανά,  Βελισδόνι, Κύφου,  Στύλου, Σύχνικον, Μαραθιάς, Φραγγίστα, Βίνιανη, Έλσιανη, Χρύσου,  Επισκοπή, Άγιος Γεώργιος, Παλαιοχώριον, Απηδιά, Βούλπη, Τατάρνα, Μετόχι, Χυτένα,  Παλαιοκάτουνον.

   5 .  Δήμος  Αρακυνθίων:  Πυρσός, Καστανιά, Ανδράνοβα, Εσωχώρια,  Βελατάς, Σαρακίνη,  Διβότσινον,  Κορύκιστα, Πτελέα, Αλέστια, Γαληνόν.

   6 .  Δήμος Ευρυτάνων:  Κρυκάλου, Ρωσκά, Σέλιτσα, Δολιανά, Ψανά, Κουτίβα, Κόπραινα, Τέρνον,  Άμπλιανη, Σταύλος, Δομνίστα, Στηλίστα, Σέλος, Μαρίνον.

   7 .   Δήμος Παρακαμπυλίων:  Άγιος Βλάσιος, Αράχωβα, Καστανούλα, Σαριάδα,Τέροβα, Αγία Τριάδα, Χούνη.    

    Στις 18 Δεκεμβρίου1840, ακολούθησε το Β.Δ.«Περί μετονομασίας  δήμων». «Οι μέχρι τούδε  δήμοι της επαρχίας  ( διοικήσεως )  Ευρυτανίας,  μένουν ως ήσαν  και πρότερον, κατά τον σχηματισμόν των,  μεταβαλλομένης μόνον της ονομασίας των δήμων Οιχαλίας  εις Καρπενησίου  και  Ευρυτάνων  εις Καλλιδρόμης. [3]»

      Με τον  νόμο  ΚΕ΄  5-12-1845, η επικράτεια  διαιρείται σε  10 νομούς και 49  επαρχίες. Έδρα του νομάρχη Ακαρνανίας και Αιτωλίας ορίζεται το Μεσολόγγι και η Επαρχία  Καλλιδρόμης μετονομάζεται σε Επαρχία Ευρυτανίας. 

Η διοικητική διαίρεση της χώρας βάσει του νόμου ΚΕ΄  5-12-1845  κατά δήμους και οικισμούς για την επαρχία Ευρυτανίας  είναι:

   Δήμος Καρπενησίου: Καρπενήσιον, Λάκθη, Μυρίση, Συγγρέλου,  Ανιάδα, Αγ. Ανδρέας,  Μιάρα, Μουζήλου, Κλαυσείον, Μέγα Χωρίον, Καρύτσα, Δερμάση, Λάστοβον, Ερκίστα, Φιδάκια,  Μηλιά, Σελά,  Γόλιανη, Παππαρούσι, Καλεσμένου, Στένωμα, Παυλόπουλο, Τέρνοβον, Γοριανάδες Κορνοχάδες, Βουτύρον, Νόστιμον,  Μικροχώριον, μοναί Κουμπασίων  και Μεσαμπελιάς,  Ζευγοστάσιον Μηλιώτικα,  Ζευγοστάσιον Παλιουριάς,  Παλαιοχώρι,  Σπαρτιάς , Αρωνιάδα.

   Δήμος  Κτημενίων: Φουρνά,  Κλειστόν,  Μολόχα, Σπινάσσα,  Καροπλέσι,  Μούχα, Βράχα, Χόχλια, Αραχωβίτσα, Έλοβα, Αγ. Τριάς,  Δομιανοί, μοναί διαλελυμέναι της  Παναγίας της Ζωοδόχου Πηγής της Μεταμορφώσεωςκαι του  Προφήτου Ηλιού.

   Δήμος Παρακαμπυλίων: Άγιος Βλάσιος,  Αγαλιανός,  Σοβουλάκου,  Άγιος Βασίλειος,  Χούνη, Αράχωβα,  Καστανούλα, Τέροβα,  Κελλάκια, Λάτα,  Σαργιάδα.

   Δήμος  Αρακυνθίων:  Προυσσός,  Καστανιά,  Κόπραινα,  Ανδράνοβα,  Εσωχώρια,  Βελωτά, Σαρκίνη,    Κρύκιστα,  Δεβίτσινον,  Αλέστια,  Τσερκοβοπτελέα, Μονή Προυσσού.

   Δήμος Αγραίων: Κεράσοβον,  Μαραθιάς, Βίνιανη, Χρύσου,  Κουφάλα,  Έλσιανη,  Μύριον, Άγραφα,  Τροβάτον, Βραγγιανά, Επαινιανά,  Μοναστηράκι,  Παλαιοκάτουνον, Βούλπη, Τατάρνα, Παλαιοχώρι, Άγιος Γεώργιος, Φραγγίστα ,  μονή διατηρούμενη [4] Τατάρνης  Επισκοπής, μοναί διαλελυμέναι Σωτήρος (ΑγίαςΤριάδος) Παροικιού,  Αγίας Τριάδος  Σάικας,Γεννήσεως Θεοτόκου  Στάνας,  Μεταμορφώσεως Κεράσσοβου,  Σύχνικον.

   Δήμος Καλλιδρομητών: Κρικκέλου, Άμπλιανη, Σταύλοι,  Δομνίστα,  Τσεκλείστα, Τέρνος, Καρυά, Σέλιτσα,  Ροσκά,  Κοντίβα,  Δολιανά, Ψιανά,  Σέλος.

   Δήμος Απεραντίων:  Γρανίτσα,  Μπελτσίστα, Ραυτόπουλον,  Ζελενίτσα,  Χωρίκοβον,  Λυπιανά,  Τοπόλιανα,  Βελαώρα, Σεβίστα,  Κόνιαβι,  Νέο  Αργύρι.

   Στις 31-6-1858, υπογράφηκε το Β.Δ. που όριζε: «Ο οικισμός Κόπραινα  απεσπάσθη του δήμου Καλλιδρόμης  και προσηρτήθη  εις τον δήμον  Αρακυνθίων.»

   Δεκαοκτώ χρόνια αργότερα, με Βασιλικά Διατάγματα που υπογράφηκαν στις 18 -11 1876 και στις 23-2-1877, οι δήμοι της επαρχίας Ευρυτανίας έγιναν εννιά.

   Β. Δ. 18 -11 1876: Ο μέχρι τούδε δήμος Αγραίων.(Επαρχία Ευρυτανίας) μετεσχηματίσθη εις δύο Δήμους, ως κάτωθι:

   Α. Δήμος  Αγραίων:  Κεράσοβον,  Χρύσον,  Κουφάλα, Ελσιανή, Βίνιανη, Μαραθιάς, Φραγγίστα,  Παλαιοχώρι,  Άγιος Γεώργιος,  Τατάρνα,  Βούλπι, Παλαιοκάτουνον.

   Β. Δήμος Αγράφων:  Άγραφα,  Μύριον  (Μυρίσι),  Βραγγιανά,  Τροβάτον,  Επαινιανά,  Μοναστηράκι.

 Β.Δ.  23-2-1877: Ο μέχρι τούδε δήμος Κτημενίων  (Επαρχία Ευρυτανίας) μετεσχηματίσθη εις δύο δήμους ως κάτωθι:

   Α. Δήμος Κτημενίων:  Φουρνά, Βράχα, Κλειστόν, Χόχλια, Αραχωβίτσα, Έλοβα, Αγία Τριάς,  Δομιανά.

   Β. Δήμος  Δολόπων:  Καροπλέσιον,  Σπινάσσα,  Μολόχα,  Μούχα, Μπιλοκομήτη, Καρύτσα,  Καρβασαράς  ή  Μποτσικάκι.

   Με το Β.Δ.  της 3-2-1878, ο Δήμος Καλλιδρομητών ξαναπόκτησε την ονομασία που είχε πριν το 1840. Β.Δ. της 3-21878: Ο μέχρι τούδε δήμος Καλλιδρομητών  μετωνομάσθη δήμος Ευρυτάνων.  (Επαρχία Ευρυτανίας).

   Στο μεταξύ, τον Ιανουάριο του 1881, με την υπόδειξη της Γερμανίας και την συγκατάθεση της Αγγλίας και της Ρωσίας, αρχίζει συνδιάσκεψη των πρεσβευτών των «Μεγάλων Δυνάμεων» για τον καθορισμό των νέων συνόρων της Ελλάδας.[5] Μετά από πολλές συνεδριάσεις[6] καταλήγουν  (24 Μαΐου 1881) στο να παραχωρηθούν στην Ελλάδα η Θεσσαλία και ένα μικρό μέρος της Ηπείρου.

   Με τον νόμο «Περί εισαγωγής της ελληνικής νομοθεσίας εις τας άρτι προσαρτηθείσας Θεσσαλικάς και Ηπειρωτικάς επαρχίας» ορίζονται τρείς ακόμα νομοί. Ο νομός Άρτης,  ο νομός  Λαρίσης  και ο νομός Τρικάλων. 

   Ο νόμος  ΒΧΔ΄ της 6-7-1899 «Περί διοικητικής διαιρέσεως του Κράτους»  Φ.Ε.Κ. 136 / 8-7-1899  διαιρεί την Ελλάδα σε εικοσιέξι νομούς , Αττικής,  Βοιωτίας, φθιώτιδος,  Φωκίδος, Ευρυτανίας, Ακαρνανίας και Αιτωλίας, Άρτης, Τρικκάλων, Καρδίτσης, Λαρίσης, Μαγνησίας,  Ευβοίας,  Αργολίδος, Κορινθίας, Αρκαδίας, Αχαίας, Ηλείας, Τριφυλίας, Μεσσηνίας,  Λακωνικής, Λακεδαίμονος, Κερκύρας, Κεφαλληνίας,  Λευκάδος, Ζακύνθου και  Κυκλάδων.

   Η  παράγραφος  6 του άρθρου 2, ορίζει:  Νομός Ευρυτανίας, συνιστάμενος εκ της επαρχίας Ευρυτανίας, έδρα του νομάρχου το Καρπενήσιον. [7]

   Δέκα χρόνια αργότερα, με τροποποίηση του νόμου ΒΧΔ΄ καταργήθηκε ο νομός Ευρυτανίας. Ο νόμος ΓΥΛΔ΄[8] χώρισε την Ελλάδα σε δεκαέξι νομούς, τους νομούς : Αττικής και Βοιωτίας, Φθιώτιδος και Φωκίδος, Αιτωλίας και Ακαρνανίας, Άρτης, Τρικκάλων, Λαρίσης, Ευβοίας,  Αρκαδίας, Αργολίδος και Κορινθίας, Αχαΐας και Ήλιδος, Μεσσηνίας, Λακωνίας, Κερκύρας,  Κεφαλληνίας, Ζακύνθου, Κυκλάδων.   Η παράγραφος 3 ορίζει:  Κατηργήθη ο νομός Ευρυτανίας , υπαχθείσης της ομωνύμου επαρχίας εις τον νομόν Αιτωλίας και Ακαρνανίας.

   Λίγους μήνες πριν τον νόμο ΓΥΛΔ΄ της 16-11-1909 εκδόθηκε Βασιλικό διάταγμα (31-5-1909)  «Περί συστάσεως επιτροπείας  προς μελέτην των τοπωνυμίων της Ελλάδος  και εξακρίβωσιν του ιστορικού λόγου αυτών». 

   Άρθρον 1. Καθίσταται επιτροπεία των τοπωνυμίων της Ελλάδος,  προς μελέτην των τοπωνυμίων και εξακρίβωσιν του ιστορικού λόγου αυτών. Τα πορίσματα της εργασίας αυτής ανακοινοί η επιτροπή εις τον Υπουργόν των Εσωτερικών, υποβάλλουσα και γνώμας περί μεταβολής  α) των αλλογλώσσων ή  κακοφώνων ονομάτων, όσα δεν συνδέονται προς επίσημον τι,  γεγονός της ελληνικής ιστορίας,  και   β)  των ακαταλλήλων ελληνικών, όσα αντικατέστησαν παλαιότερα και γνωριμώτερα ελληνικά ονόματα. 

    Η «Επιτροπή Τοπωνυμίων»  συνεδρίαζε μέχρι το 1940, και ορισμένοι γενικοί κανόνες που έγιναν δεκτοί έβαλαν τάξη στην ορθογραφία των τοπωνυμιών. Μερικοί από αυτούς τους κανόνες είναι:

Α)  Εις τα ουδέτερα τα λήγοντα εις  ιον θα προτιμάται εις την ονομαστικήν ο δημώδης εις ι τύπος π.χ. το Μονοδένδρι, του Μονοδενδρίου.

Β)  Εις τα θηλυκά πληθυντικά θα προτιμάται η κατάληξις ες από την κατάληξιν αι, εκτός εάν πρόκειται περί αρχαιοτέρων ονομάτων, π.χ. Κερασιές, Ρεματιές, αλλά Αθήναι, Πάτραι, Θήβαι κλπ.  Την κατάληξιν ες θα συνοδεύη το άρθρον οι,  π.χ. οι κερασιές.

Γ)  Ονόματα αρσενικά λήγοντα εις ιας και ας και τονιζόμενα εις την λήγουσαν, περισπώνται,  π.χ. ο Πλατανιάς.

Δ)  Τα λήγοντα  εις αίοι και εις αίικα δέον να γράφωνται με αι.

Ε)  Τα εις όβα και οβά δέον να γράφωνται  με ο π.χ. Αράχοβα.

ΣΤ)  Αι λέξεις Ρεματιά, Καμένα κλπ. Γράφωνται με ένα μ.

Ζ)  Τα λήγοντα εις αινα θηλυκά γράφωνται με αι.

Η)  Τα ονόματα των Αγίων θα γράφωνται πλήρη και εις την καθαρεύουσαν  π.χ. Άγιος Ιωάννης,  Αγία Τριάς.

---

[1]    Το κείμενο είναι γραμμένο με την ορθογραφία που υπάρχει στο πρωτότυπο.

[2]   Έδρα του κάθε Δήμου είναι ο οικισμός που αναφέρεται πρώτος. Οι οικισμοί έχουν την ονομασία και ορθογραφία της πρώτης επίσημης καταγραφής τους, αυτή η ορθογραφία άλλαξε  το 1845.

[3]    Ο παλιός Δήμος Ευρυτάνων περιελάμβανε τους οικισμούς  Κρικκέλου, Άμπλιανης, Σταύλων,  Δομνίστας,  Τσεκλείστας, Τέρνου, Καρυάς, Σέλιτσας,  Ροσκάς,  Κοντίβας,  Δολιανων, Ψιανών και  Σέλου.

[4]   Στην Επαρχία  Ευρυτανίας τα μοναστήρια :  Αγ. Τριάδας - Παροικίου,  Κοιμήσεως Θεοτόκου - Φραγγίστας,  Μεταμορφώσεως του Σωτήρος - Κουφάλας,   Αποτομής  του Προδρόμου  μεταξύ Βούλπης  και Κεράσσοβου, Γεννήσεως της Θεοτόκου - Παλαιάς Μούχης,  Αγ.  Τριάδος - Σάικας ,  Γεννήσεως της Θεοτόκου - Στάνας,  Γεννήσεως της Θεοτόκου -Σπινάσας,  Μεταμορφώσεως  του Σωτήρος – Βράχας,  Προφήτου Ηλιού  - Αγ. Τριάδας,   Ζωοδόχου Πηγής -  Φουρνά,  Μεταμορφώσεως του Σωτήρος – Κεράσσοβου,  Μονή Τροβάτου,  Κοιμήσεως  της Θεοτόκου   Μεσαμπελιάς  και Γεννήσεως της Θεοτόκου  Κουμασίων. Για περισσότερα πατήστε εδώ.

[5]   Είναι η δεύτερη επέκταση των συνόρων του Νέου Ελληνικού κράτους, προηγήθηκε η ενσωμάτωση των  Ιόνιων νησιών,  17 / 29  Μαρτίου  1863.

[6]   Όλες οι συνεδριάσεις έγιναν στην Κωνσταντινούπολη.

[7]   Σημείωμα από το «Αρχείο Βλαχογιάννη» αναφέρει  ότι η σύσταση του νομού Ευρυτανίας

οφείλεται σε πρωτοβουλία και ενέργειες του βουλευτή Ευρυτανίας Κωστάκη Ζώτου.

Κατά το σημείωμα, ο Κωστάκης  Ζώτος ήταν  γιός του Στυλιανού Ζώτου και εκλέχτηκε βουλευτής Ευρυτανίας το 1892, το 1899, το 1905 και το 1906 μέχρι το 1909.  Η οικογένεια των Ζωταίων καταγόταν από τον Φουρνά και το πραγματικό τους όνομα ήταν Γκαβοστεργιαίοι ή Γκαβοστεργαίοι.  Ο Αναγνώστης  ή  Λογοθέτης  Ζώτος  και ο Γεώργιος Γκαβοστέργιος  ήταν τέκνα του Στέργιου Γκαβοστέργιου.  Τα δύο αδέλφια πλούτισαν στην Κωνσταντινούπολη, όπου  έγιναν και  μέλη της  Φιλικής εταιρίας .  Στον πύργο του Λογοθέτη Ζώτου,  στο Φουρνά,  κατέλυσε ο Αλή Πασάς όταν επισκέφτηκε τον καζά Αγράφων. 

[8]   Νόμος ΓΥΛΔ΄ της 16-11-1909  «Περί διοικητικής διαιρέσεως  του Κράτους »  Φ.Ε.Κ. 282 / 4-12-1909.