Από την Επαρχία Καλλιδρόμης στον Νομό Ευρυτανίας.

   Μία προσπάθεια καταγραφής της ιστορίας των οργανισμών της τοπικής αυτοδιοίκησης στην Ευρυτανία, από την ίδρυση του Ελληνικού κράτους μέχρι το «πρόγραμμα Καποδίστριας». Αποτελείται από δύο ενότητες και περιλαμβάνει τις περισσότερες και κυριότερες πράξεις της Κεντρικής Διοίκησης του κράτους, που αναφέρονται στην αναγνώριση, ονομασία, μετονομασία, συγχώνευση, προσάρτηση και κατάργηση, όλων των δήμων, των κοινοτήτων και των οικισμών της Ευρυτανίας. Η πρώτη ενότητα αρχίζει το 1834 και περιλαμβάνει την ίδρυση και λειτουργία των πρώτων δήμων της επαρχίας, συνεχίζει με τις μετονομασίες τους και καταλήγει στο 1912 που καταργήθηκαν για να λειτουργήσουν οι κοινότητες. Η δεύτερη αρχίζει με την αναγνώριση των κοινοτήτων και συνεχίζει ως την ώρα της κατάργησή τους για να εφαρμοστεί το «πρόγραμμα Καποδίστριας».

    Στις 25 Ιανουαρίου 1833, ο Όθωνας αποβιβάστηκε στο Ναύπλιο συνοδευόμενος από τους τρείς Αντιβασιλείς. Πρώτο και κύριο μέλημα της Αντιβασιλείας, που θα κυβερνούσε την Ελλάδα μέχρι την ενηλικίωση του Όθωνα, ήταν η διοικητική οργάνωση της ελληνικής επικράτειας. Έτσι το νεοσύστατο  Κράτος διαιρέθηκε σε 10 νομούς που περιλάμβαναν 42 επαρχίες. Επικεφαλής των νομών ήταν οι νομάρχες και των επαρχιών οι έπαρχοι. Οι νομάρχες και οι έπαρχοι διορίζονταν από την «Κεντρική Διοίκηση». Οι επαρχίες διαιρέθηκαν σε δήμους με διοικητικά τους όργανα, το Δημοτικό Συμβούλιο και τον Δημογέροντα που εκλέγονταν από τους δημότες. Επιπρόσθετα, ο Δημογέροντας χρειαζόταν και την έγκριση του Νομάρχη ή του Βασιλιά.

   Το Β.Δ. «Περί της διαιρέσεως  του βασιλείου και της διοικήσεώς του»  που δημοσιεύτηκε στην «Εφημερίδα της Κυβερνήσεως» στις 6 Απριλίου, όριζε:

   Άρθρον   1 .  Το βασίλειον της Ελλάδος, ακυρουμένης της μέχρι τούδε υπαρχούσης διαιρέσεως της επικρατείας,  διαιρείται εις  10  νομούς  και 42  επαρχίας.  Εις εκάστην επαρχίαν καθίστανται,  άνευ  αναβολής, κοινότητες,  ήτοι  δήμοι,  και εις εκάστην τούτων απονέμεται  η ανοίκουσα περιφέρεια.  Περί  του αριθμού  και των ονομάτων  των δήμων θέλει εν καιρώ εκδοθή ιδιαιτέρα  κοινοποίησις.

   Άρθρον  2.  Οι νομοί του βασιλείου είναι:  Αργολίδος και Κορινθίας,  Αχαΐας και Ήλιδος,  Μεσσηνίας,  Αρκαδίας, Λακωνίας,  Ακαρνανίας και Αιτωλίας, Φωκίδος και Λοκρίδος,  Αττικής και Βοιωτίας, Ευβοίας και Κυκλάδων. 

 Το ίδιο διάταγμα όριζε επίσης:

   Στον νομό προΐσταται  ο νομάρχης και έχει δίπλα του το νομαρχιακό συμβούλιο, στην επαρχία προΐσταται ο έπαρχος, ο οποίος υπάγεται στον νομάρχη, και έχει δίπλα του το επαρχιακό συμβούλιο. Ο νομάρχης και ο έπαρχος  είναι διορισμένοι και οι διοικούμενοι εκλέγουν το νομαρχιακό και το επαρχιακό συμβούλιο. Ο δημογέροντας  διοικεί τον δήμο, προτείνεται από τους δημότες αλλά όμως επικυρώνεται η πρόταση από τον νομάρχη ή τον βασιλιά, το δημογεροντικό συμβούλιο εκλέγεται από τους δημότες.

   Με βάση αυτό το Διάταγμα η προεπαναστατική «Επαρχία Καρπενησίου» ενώθηκε με όσο τμήμα της προεπαναστατικής «Επαρχίας Αγράφων» απελευθερώθηκε και μαζί απετέλεσαν την «Επαρχία Καλλιδρόμης» του νομού Ακαρνανίας και Αιτωλίας. Το Καρπενήσι ορίστηκε ως πρωτεύουσα της «Επαρχίας Καλλιδρόμης» και το Αγρίνιο ως πρωτεύουσα του νομού Ακαρνανίας και Αιτωλίας.

   Άρθρον  8 .  Ο νομός Ακαρνανίας και Αιτωλίας,  περιλαμβάνει τας μέχρι τούδε επαρχίας Ξηρομέρου, Βονίτσης, Βάλτου, Ζυγού, Ναυπάκτου, Βενετίκου, Κραβάρων, Αποκούρου, Καρπενησίου και Αγράφων, και την επαρχίαν Δωρίδα του Νομού της Λοκρίδος και Φωκίδος περιορίζεται από τον ποταμόν Μόρνον. Διαιρείται δε ο Νομός ούτος εις τας ακολούθους επαρχίας: Ακαρνανίας, Μεσολογγίου, Ναυπακτίας, Αγρινίου, και  Καλλιδρόμης, συνισταμένην  εκ της  μέχρι τούδε επαρχίας  Καρπενησίου, και του εις την  Ελλάδα  ανήκοντος μέρους των Αγράφων.  Πρωτεύουσα,  Καρπενήσι  (Καλλιδρόμη).  Μητρόπολις  του νομού το Βραχώρι  (Αγρίνιον ).

   Με Βασιλικό Διάταγμα που υπογράφηκε στις 23 Απριλίου / 5 Μαΐου, διορίστηκε Νομάρχης  Ακαρνανίας και Αιτωλίας ο Αναγνώστης Μοναρχίδης και στις 29 Μαΐου/ 10 Ιουνίου δημοσιεύτηκε στην «Εφημερίδα της Κυβερνήσεως», ο διορισμός του Κωνσταντίνου Πεταλά ως Επάρχου  της Επαρχίας Καλλιδρόμης.

   Στις 4/16 Οκτωβρίου δημοσιεύτηκε το Β.Δ. «Περί μεταθέσεως της πρωτευούσης του Νομού Ακαρνανίας και Αιτωλίας» που όριζε ως πρωτεύουσα του Νομού Ακαρνανίας και Αιτωλίας το Μεσολόγγι αντί του Αγρινίου. «Η πόλις του Μεσολογγίου διορίζεται εις μητρόπολιν του Νομού Ακαρνανίας και Αιτωλίας και ακολούθως η καθέδρα του Νομάρχου θέλει μετατεθεί από το Αγρίνιον εις το Μεσολόγγιον.»